De UNESCO, een mondiale speler op vlak van educatief beleid, publiceerde onlangs de inspirerende en toekomstgerichte dialoogtekst ‘Rethinking Education. Towards a global common good?’. De tekst getuigt van een brede visie op levenslang leren. In een eerste blogbericht ‘Groots denken over educatie’ gingen we dieper in op de voornaamste uitgangspunten over levenslang leren. Maar hoe bekijkt UNESCO de rol van educatie bij duurzame ontwikkeling?

Agenda 2030

Europa ziet vaak de concurrentie en de economische groei als enige sturende elementen in het educatieve beleid. De UNESCO daarentegen, koppelt haar educatief beleid aan de ‘Agenda 2030’ of de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de VN voor 2030. Hier komt dan vooral doelstelling 4 (‘Kwalitatief onderwijs’) in het vizier. De UNESCO wil dat het educatief beleid rekening houdt met duurzame menselijke en sociale ontwikkeling en definieert duurzaamheid als “elke verantwoordelijke actie van zowel individuen als gemeenschappen in de richting van een betere toekomst voor iedereen, zowel lokaal als globaal”.

“UNESCO wil dat het educatief beleid rekening houdt met duurzame menselijke en sociale ontwikkeling.”

De bepalende elementen voor sociaal-economische ontwikkeling en dus ook voor het beleid over levenslang leren zijn sociale rechtvaardigheid en de zorg voor de omgeving en het milieu. Door de toegenomen onderlinge afhankelijkheid moet gekozen worden voor aangepaste en dus meer complexe oplossingen voor de ecologische uitdagingen: een ongebreidelde economische groei en consumptie, de groeiende ongelijkheid, de toepassing van mensenrechten, het aanpakken van klimaatverandering, het leren leven met een diversiteit aan wereldvisies, enz.

Groei is breder dan economische groei

Lange tijd werd gedacht dat groei gelijk stond aan economische groei. Deze groei zou op termijn positieve effecten genereren en een toename van het algemeen welzijn. Een en ander werkte een ongebreidelde groei en de overexploitatie van natuurlijke gebieden in de hand. De klimaatsverandering gaf op haar beurt aanleiding tot natuurrampen waarbij vooral de armere landen in de risicozone werden gedrongen.

Uit de cijfers van de UNESCO blijkt dat in de tweede helft van de twintigste eeuw het verbruik van water op wereldvlak is verdubbeld. Voedselproductie en –consumptie stegen tot een factor 2,5, terwijl het houtverbruik verdrievoudigde. Ook de wereldbevolking nam drastisch toe. Schatting is dat er in 2025 meer dan 8 miljard mensen op de wereld zullen zijn en dat in 2050 zo’n 80 procent van de bevolking in de stedelijke regio’s zal wonen.

Educatie zorgt voor empowerment

Educatie moet dus haar doelstellingen bijstellen met het oog op een duurzame menselijke en sociale ontwikkeling. Hierbij staan de aspecten leefbaarheid en gelijkheid centraal. Educatie helpt burgers om zich aan te passen aan sociale en economische veranderingen op lokaal en globaal niveau.

“Educatie kan de motor zijn van een duurzame ontwikkeling.”

Maar educatie moet ook meer ambitie hebben. Leren in al zijn vormen kan ook gericht zijn op ‘empowerment’ waarbij dat leren een hulpmiddel wordt dat burgers in staat stelt om actief deel te nemen aan een gemeenschap, problemen op te lossen, creatief te zijn en te leven in harmonie met de natuur. Kortom educatie kan de motor zijn van een duurzame ontwikkeling en bijgevolg de sleutel tot een betere wereld voor iedereen.

Leren geeft maatschappelijke betekenis

Het duurzame ontwikkelingsdoel 4 eist een kwalitatief onderwijs. Dit vertaalt zich in ‘een leren’ dat betekenisvol en relevant is in diverse gemeenschappen in de wereld. Dit impliceert volgens de UNESCO dat de finaliteit van het leren moet reflecteren wat in elke cultuur en gemeenschap nodig is om te leven in waardigheid. Educatie als een gemeenschappelijk goed heeft aandacht voor diversiteit en is in staat om ook de stem te horen en te vertolken van die groepen die vaak niet gehoord worden in een gemeenschap.

Lees de volledige tekst ‘Rethinking Education. Towards a global common good?’: Rethinking Education Unesco.